Ջորջ Սորոս, ծնվել է 1930 թվականի օգոստոսի 12-ին Բուդապեշտում միջին դասի հրեական ընտանիքում: Ջորջի հայրը եղել է փաստաբան եւ հրատարակիչ (փորձել է Էսպերանտոյով հրատարակել ամսագիր): 1914-ին նա կամավոր է գրվել և գնացել ռազմաճակատ, գերի է ընկել ռուսների մոտ եւ աքսորվել Սիբիր, որտեղից նա փախել է իր հայրենի Բուդապեշտ: Ռեպրեսիաների ժամանակ հոր ձևակերպած կեղծ փաստաթղթերի շնորհիվ Սորոսի ընտանիքը փախել է նացիստական հետապնդումներից եւ 1947 թ.-ին ապահով կերպով արտագաղթել է Մեծ Բրիտանիային: Այս ժամանակ Սորոսը արդեն 17 տարեկան էր: Այստեղ Սորոսը հաճախել է Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոց եւ հաջողությամբ ավարտել այն երեք տարի անց: Նրան դասավանդել է Ավստրիացի փիլիսոփա Կարլ Պոպպերը, որը հետագայում դարձել է նրա ուղեկիցը:
Ջորջի կյանքի նպատակը Կարլ Պոպպերի երկրի վրա այսպես կոչված, բաց հասարակություն ստեղծելու գաղափարն էր: Այդ նպատակով նրանք բազմաթիվ բարեգործական կազմակերպություններ են հիմնել ամբողջ աշխարհում:
Կարիերան
Անգլիայում Ջորջ Սորոսը աշխատանք է գտել մի գալանտերեայի գործարանում: Նրա պաշտոնը կոչվում էր մենեջերի օգնական, բայց փաստացի նա աշխատում էր որպես վաճառող: Այնուհետեւ Ջորջը դարձավ ճանապարհորդող վաճառող, էժան Ֆորդ մակնիշի մեքենայով այս ու այն կողմ էր գնում եւ Ուելսի ծովափնյա հանգստավայրերում տարբեր առեւտրականներին ապրանքներ առաջարկում: Միաժամանակ ճանապարհորդող վաճառողի աշխատանքի հետ Սորոսը փորձեց աշխատանքի անցնել Լոնդոնի բոլոր առեւտրային բանկերում: Բայց ամենուր նրան մերժում էին իր ազգության եւ հովանավորի բացակայության հետ կապված: Միայն 1953 թ.-ին աշխատանքի է անցել իր հայրենակից հունգարացու մոտ «Singer and Friedlander» ընկերությունում: Աշխատանքը եւ միաժամանակ պրակտիկան անցել են արբիտրաժային բաժանմունքում, որը գտնվում էր բորսայի կողքին: Նրա ղեկավարը վաճառում էր ոսկի արդյունահանող ընկերությունների բաժնետոմսերը: Սակայն ձանձրալի աշխատանքը չէր ոգեշնչում Ջորջ Սորոսին, եւ երեք տարի անց նա Ամերիկա տեղափոխվելու միջոց գտավ:
Նա ժամանել է ԱՄՆ1956 թ. –ին իր Լոնդոնում ապրող ընկերոջ՝ Մայերի հոր հրավերով, որը Ուոլ Սթրիթում իր փոքր բրոքերային ընկերությունն ուներ: Միացյալ Նահանգներում նրա կարիերան սկսվել է միջազգային արբիտրաժով, այսինքն, արժեթղթեր գնել մեկ երկրում եւ վաճառել դրանք մեկ այլ երկրում: Suat- ի ճգնաժամից հետո Սորոսի բիզնեսը այնքան էլ լավ չէր, եւ Սորոսը որոշեց ստեղծել նոր առեւտրային մեթոդ, որը կոչվում էր ներքին արբիտրաժ (բաժնետոմսերի, պարտատոմսերի եւ երաշխիքների առանձին համախմբված արժեթղթերի վաճառք, նախքան դրանց պաշտոնապես բաժանվելը միմյանցից): Նախքան Քենեդիի կողմից օտարերկրյա ներդրումների համար լրացուցիչ վարձավճար մտցնելը, այդ բիզնեսը լավ եկամուտ էր բերում: Սակայն դրանից հետո Սորոսի բիզնեսն ավերվեց:
Սորոսը սկսեց նորից փիլիսոփայությամբ զբաղվել: 1963-1966 թվականներին նա փորձեց վերաշարադրել իր դիսերտացիան, որը սկսել էր բիզնեսի դպրոցից հետո եւ սկսեց գրել իր գիտական գիրքը՝ «Գիտակցության ծանր բեռը» վերնագրով, սակայն պահանջկոտ Ջորջ Սորոսը գոհ չէր իր աշխատանքից, քանի որ նա կարծում էր, որ ինքը պարզապես շարադրում էր իր մեծ ուսուցչի մտքերը: Սրանով նրա փիլիսոփայական կարիերան ավարտվեց եւ 1966-ին նա վերադարձավ բիզնես:
Սորոսը ստեղծեց ներդրումային ֆոնդ, վերցնելով 4 միլիոն դոլար կապիտալ 100 միլիոն դոլարով ընկերության կապիտալից: 1969 թ.-ին Սորոսը դարձավ «Դաբլ Իգլ» ֆոնդի ղեկավար եւ համասեփականատեր, որը հետագայում վերածվեց հայտնի Quantum Group- ի: Հիմնադրամը իրականացնում էր սպեկուլյատիվ գործարքներ արժեթղթերով, որոնք միլիոնավոր դոլարների շահույթ էին բերում: 1990 թ. կեսերին Quantum- ի կապիտալը կազմում էր 10 մլրդ դոլար: Այդ ֆոնդում ներդրված յուրաքանչյուր դոլարը վեր էր ածվել 5.5 հազար ԱՄՆ դոլարի: 1992 թվականի սեպտեմբերի 15-ը կարեւոր օր էր, երբ Սորոսի ձեռնարկած գործողությունների շնորհիվ, կապված բրիտանական ֆունտի կտրուկ անկման հետ, նրա կարողությունը եւս մեկ միլիարդ դոլարով ավելացավ: Այդ օրվանից Սորոսը կոչվեց «Մարդ, ով թալանել է Անգլիայի բանկը»:
1997 թ. Ջորջ Սորոսը հաջողությամբ հարձակում գործեց Ասիայի եւ Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի մի շարք երկրների ազգային արժույթների վրա `Մալազիա, Ինդոնեզիա, Սինգապուր եւ Ֆիլիպիններ, որոնց գցեց խորը տնտեսական ճգնաժամի մեջ, և որոնք 10-15 տարի հետ էին իրենց զարգացմամբ: Նրա ազդեցության հաջորդ թիրախը Չինաստանն էր, սակայն տեղացի փորձագետները կարողացան կանխել այդ հարձակումը:
Վնասները
1997 թվականից Սորոսի մոտ սկսվեց վատ ժամանակաշրջան: Գրեթե բոլոր ներդրումները մեծ կորուստներ էին բերում: 1997-ին նա Պոտանինի հետ միասին ստեղծեց Mustcom- ի օֆշորային ընկերությունը, որը 1,875 միլիարդ դոլար է վճարել «Սվյազինվեստի» 25 տոկոս բաժնեմասի համար, սակայն 1998 թ. ճգնաժամից հետո բաժնետոմսի արժեքը կրկնակի ընկել է: Սորոսը անվանեց այն «ամենավատ փողի ներդրումը իր ամբողջ կյանքի ընթացքում»: 2004 թ. երկար փորձերից հետո նա Սվյազինվիսի բաժնետոմսերը վաճառել է 625 միլիոն դոլարով Access Industries- ին, որը ղեկավարում էր TNK-BP- ի մասնակի բաժնետեր՝ Լեոնարդ Բլավատնիկը: 2006 թ. վերջի դրությամբ Blavatnik- ը 1,3 մլրդ դոլարով վաճառեց «Կոմստար-ՕՏՍ» - ին, որը մտնում էր ԱՖԿ «Սիստեմա»-ի կազմի մեջ:
2005-ին Սորոսը վաճառեց իր ԿՄԲ Բանկի բաժնեմասը (Փոքր բիզնեսի վարկավորման բանկ) իտալական Intesa բանկային խմբին, որն ունի ավելի քան 50 մասնաճյուղ Ռուսաստանի բոլոր խոշոր քաղաքներում եւ սպասարկում է ավելի քան 35,000 հաճախորդներին: 1999 թ. Սորոսի ներդրումային հիմնադրամը (չշփոթել բարեգործության հետ) ձեռք բերեց բանկի 47 տոկոս բաժնեմասը, որը այնուհետեւ անվանվեց ՌԴ Ծրագրի Ֆինանսական Բանկ: Այդ ժամանակ վերահսկիչ բաժնեմասը պատկանում էր Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկին (ՎԶԵԲ): Այդ գործարքի ժամանակ ՎԶԵԲ-ը եւ Սորոսը ունեին բանկի բաժնետոմսերի շուրջ 37 տոկոսը, իսկ 26 տոկոսը գտնվում էր գերմանական եւ հոլանդական ներդրողների ձեռքում:
Բոլոր բաժնետերերը, բացառությամբ ՎԶԵԲ-ի, ամբողջովին վաճառել են իրենց բաժնետոմսերը ԿՄԲ-ում: Գործարքի ընդհանուր գումարը գնահատվում է 90 մլն դոլար: Այս գործարքը հատկանշական է այն առումով, որ «Կոմերսանտ» թերթի տվյալներով, այս բանկի մասնաբաժինը Սորոսի վերջին ֆինանսական ակտիվն էր Ռուսաստանում: Բիզնեսը թողնելու որոշումից հետո նա սկսել է զբաղվել գիտության եւ արվեստի ֆինանսավորման ծրագրերով:
Ստրատեգիա. Ինչպես է հարստացել Ջորջ Սորոսը
Ջորջ Սորոսի կարողությունը գնահատվում է 7,2 միլիարդ դոլար: Business Week- ի տվյալներով, նա ամբողջ կյանքի ընթացքում նվիրաբերել է ավելի քան 5 միլիարդ դոլար բարեգործությամբ, եւ այդ հինգ միլիարդից մեկ միլիարդը բաժին է ընկել Ռուսաստանին: Սորոսի բոլոր գլոբալ շահարկումները համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում իրականացվել են նրա գաղտնի օֆշորային «Quantum Fund NV» ընկերության միջոցով, գրանցված Նիդեռլանդներին պատկանող Կարիբյան Կյուրասաո կղզում: Դա Սորոսի Quantum խմբի կողմից վերահսկվող հիմնադրամներից խոշորագույնն էր:
Ջորջ Սորոսը վաստակել է իր կարողությունը, օգտագործելով իջեցնող խաղերը (արջի տակտիկան), որի ընթացքում նա օգտագործում էր իր «ֆոնդային շուկայի ռեֆլեքսիվության տեսությունը»: Ըստ այդ տեսության, արժեթղթերի գնման եւ վաճառքի վերաբերյալ որոշումներ կայացվում են ապագայում գների սպասումների հիման վրա, եւ քանի որ ակնկալիքները հոգեբանական կատեգորիա են, դրանք ենթակա են տեղեկատվական ազդեցության: Ցանկացած երկրի արժույթի վրա հարձակումն իրականացվում է լրատվամիջոցների եւ վերլուծական հրապարակումների միջոցով, զուգորդվելով արժույթների սպեկուլյատորների իրական գործողություններով, որոնք ցնցում էին ֆինանսական շուկան:
Սորոսի ֆինանսական հաջողությունների վերաբերյալ երկու հիմնական տեսակետ կա: Առաջին տեսակետով, Սորոսը հաջողությունների համար պարտական է իր ֆինանսական կանխազգացման տաղանդին: Ըստ մյուս տեսակետի՝ կարեւոր որոշումներ կայացնելիս Ջորջ Սորոսը օգտագործում է աշխարհի խոշորագույն երկրների քաղաքական, ֆինանսական եւ հետախուզական շրջանակներից բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից տրամադրված ներքին տեղեկությունները [աղբյուր ?]: Ավելին, ենթադրվում է, որ Սորոսը վարձու մենեջեր է, որն իրականացնում է մի հզոր միջազգային ֆինանսիստների խմբի ֆինանսական նախագծերը, որոնք նախընտրում են մնալ աննկատ եւ գտնվում են հիմնականում Մեծ Բրիտանիայում, Շվեյցարիայում եւ ԱՄՆ-ում:
Այս խմբի առանցքային մասն է կազմում Ռոտշիլդների հայտնի ընտանիքը, սակայն, բացի Ռոտշիլդներից, Սորոսի կողմից ներկայացված կազմակերպությունն ընդգրկում է հայտնի ամերիկացի միլիարդատեր Մարկ Ռիչին, Շաուլ Էյզենբերգին, Ռաֆի Էյթանին եւ ուրիշներին:
2002 թ.-ին Փարիզի դատարանը նույնիսկ Ջորջ Սորոսին մեղավոր ճանաչեց շահույթ ստանալու նպատակով գաղտնի տեղեկատվություն ստանալու մեջ եւ 2.2 մլն եվրո տուգանք նշանակեց: Դատարանի տվյալներով, այս տեղեկությունների շնորհիվ միլիոնատերը Ֆրանսիական Societe Generale բանկի բաժնետոմսերով 2 միլիոն դոլար է վաստակել:
Բարեգործությունը
Ջորջ Սորոսը հայտնի է ոչ միայն որպես ֆինանսիստ, այլ նաեւ որպես բարերար եւ հասարակական գործիչ, մի շարք գրքերի եւ հոդվածների հեղինակ, որոնց հիմնական արժեք ներկայացնող եւ կենտրոնական գաղափարն է հետխորհրդային կոմունիստական աշխարհում բաց հասարակության ձեւավորումը: 1990 թ. Սորոսի նախաձեռնությամբ կենտրոնական եվրոպական համալսարանը հիմնադրվել է Բուդապեշտում, Պրահայում եւ Վարշավայում: Նա նաեւ Սոցիալական հետազոտությունների նոր դպրոցի (Նյու Յորք), Օքսֆորդի եւ Յեյլի բուհերի պատվավոր դոկտոր է: Բացի բազմաթիվ հոդվածներից, Ջորջ Սորոսը գրել է «Ֆինանսների ալքիմիա» (1987), «Խորհրդային համակարգի բացումը» (1990), «Աջակցություն ժողովրդավարությանը» (1991) գրքերը:
« Open Society Fund» հիմնադրամը Սորոսի բարեգործական կարիերայի սկիզբն էր: Այժմ ավելի քան 25 երկրներում հիմնադրվել են բարեգործական հիմնադրամներ: 1988-ին Սորոսը ԽՍՀՄ-ում կազմակերպեց մշակութային նախաձեռնությունների հիմնադրամ `գիտությանը, մշակույթին եւ կրթությանը աջակցելու նպատակով: Սակայն «Մշակութային նախաձեռնություն» հիմնադրամը փակվեց, քանի որ այդ գումարները օգտագործվում էին որոշակի անձանց անձնական նպատակների համար:
1995 թ.-ին որոշվեց ամեն ինչ նորից սկսել Ռուսաստանում եւ ստեղծվեց «Բաց հասարակություն» նոր հիմնադրամ: Ջորջ Սորոսը Ռուսաստանում առաջինն էր, որ 1996 թվականից ֆինանսավորում է «Համալսարանի ինտերնետային կենտրոններ» ծրագիրը: Ծրագրի նպատակն էր հինգ տարի բացել եւ պահպանել Ռուսաստանի 32 համալսարաններում տեղեկատվական համակարգչային ցանցի՝ ինտերնետի ազատ հասանելիությունը: Այս նախագիծը ֆինանսավորվել էր Ռուսաստանի կառավարության հետ միասին: Սորոսի ներդրումը 100 մլն դոլար էր, իսկ ՌԴ կառավարության ներդրումը `30 մլն դոլար: Ենթադրվում է, որ դա միակ պարտավորությունն է, որ կառավարությունն ամբողջությամբ եւ ժամանակին կատարել է: Ջորջ Սորոսին անվանում են ֆինանսական շուկայի կենդանի լեգենդ կամ ֆինանսական հանճար: 1994 թ. Բարեգործական հիմնադրամների եւ այլ հաստատությունների ցանցում կատարված ներդրումները հասել են 300 միլիոն դոլարի, 1995 եւ 1996 թվականներին `350 միլիոն դոլարի:
